ÇEVRE MÜHENDĠSLERĠ ODASI MERSĠN ġUBESĠ
MERSĠN 2022 YILI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ RAPORU
Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şubesi olarak mesleki ilkelerimiz çerçevesinde
bilimsel ve teknik görevlerimiz arasında yer alan gerek ulusal gerekse yerel çevre sorunları ve
doğa tahribatları hakkında kamuoyunu bilgilendirerek ilgili kurum ve kuruluşlara bir dizi
öneriler sunmak adına rapor ve değerlendirmeler yapmaya devam ediyoruz. Mersinimizin
2022 yılı hava kalite konsantrasyon değerleri baz alarak „Mersin ili hava kirliliği raporu‟
mevcut durumu değerlendirilmesini kamuoyuna sunuyoruz.
HAVA KALĠTESĠ ÖLÇÜM SONUÇLARININ ĠNCELENMESĠ
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Ulusal Hava İzleme Merkezi’nden
alınan verilere göre Mersin‟de yer alan 7 adet hava kalitesi ölçüm istasyonundan PM2.5,
PM10, kirleticisi için alınan 2022 ölçüm verileri aşağıda yer alan kısımlarda belirtildiği
gibidir.
“Mersin’de PM2.5 ve PM10 Hava Kirletici Ölçümlerinin Değerlendirilmesi”
Hava kirliliğine açısından, çapı 2.5 mikrona eşit ya da daha küçük olan maddelere
Partikül Madde 2.5 (PM2.5) denilmektedir. PM2.5, ağırlıklı olarak fosil yakıtların kullanımı
sonucu açığa çıkmakta ve canlılarda çok ciddi kalp, damar, solunum, dolaşım sistemi
problemlerine neden olmakta ve maruz kalındığı seviyeye bağlı olarak da ölümlere yol
açabilmektedir. PM2.5 sınır değeri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 5 (µg/m3
),
ulusal mevzuatımıza göre ise sınır değeri belirlenmemiştir (Tablo 1.).
Tablo 1. PM10 ve PM2.5 için İnsan Sağlığının Korunması İçin 24 Saatlik Limit Değerleri
PM10 (µg/m3
) PM2.5 (µg/m3
)
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 15 5
Ulusal Limit Değer 50 Sınır Değeri Yok
PM10 Değeri 24 saatlik insan sağlığının korunması için ise ulusal mevzuatlarda sınır
limit değer 50 µg/m3
(bir yılda 35 defadan fazla aşılmaz), DSÖ sınır değerlerine göre ise 15
(µg/m3
) olarak belirlenmiştir. Ulusal ve uluslararası sınır değerleri baz alınarak
gerçekleştirilen değerlendirmeye göre Mersin ili sınır değeri aşan kirli gün sayısı Tablo 2. „de
sunulmuştur.
2
Tablo 2. PM10 ve PM2.5 Kirlilik Parametrelerinde Ulusal ve DSÖ Sınır Değerlerine Göre
İstasyon Bazında Yaşanan Kirli Gün Sayısı
PM10 Kirletici Değeri için;
Elde edilen veriler nezdinde, Akdeniz ölçüm istasyonunda PM10 kirletici türü DSÖ
sınır değerine göre 358 gün ulusal sınır değerlerine göre ise 301 gün kirli gün ölçümü
yaşandığı görülmekte olup 358 gün ölçüm gerçekleştirildiği ve DSÖ sınır değerleri göz önüne
alındığında ölçülen günlerin tamamında sınır değerinin üstünde yer almaktadır. Ulusal
mevzuatta yer alan sınır değerlerimize göre Huzurkent istasyonunda ise yılın 345 günü
ölçülen değerlerin 180 günü kirli hava ölçümleri gerçekleşmiştir. İstiklal istasyonunda 229
gün, Yenişehir 202 gün, Tarsus istasyonlarında 244 gün, Toroslar istasyonunda 109 gün,
Taşucu istasyonunda 48 gün kirli hava yaşandığı görülmüştür. Ölçüm gerçekleştirilen tüm
istasyonlarda bir yılda 35 defadan daha fazla kirli gün sayısı gerçekleştiği görülmüştür. Ünya
Sağlık Örgütü sınır değerine göre ise Huzurkent İstasyonunda 345 gün, İstiklal 361 gün,
Tarsus 354, Taşucu 303, Toroslar 347, Yenişehir İstasyonu ise 360 gün kir hava gün oluştuğu
görülmektedir.
PM2,5 Kirletici Değeri için;
Mersin ilimizde geçmiş yılların aksine 2022 yılında PM2.5 limit değer ölçümü
Akdeniz, Huzurkent, İstiklal ve Tarsus İstasyonlarında gerçekleştirilmiştir. PM2.5 sınır değeri
DSÖ verilerine göre 5 (µg/m3
), ulusal mevzuatımıza göre ise herhangi bir sınır değer
belirlenilmediği bilinmektedir (Tablo 1.). Dünya Sağlık Örgütünce belirlenen sınır değerlere
göre 2022 yılı içerisinde Akdeniz İstasyonunda 268 gün, Huzurkent istasyonunda 350 gün,
İstiklal Ölçüm İstasyonunda 358, Tarsus ölçüm istasyonunda ise 312 gün kirli gün sayısı
olduğu ortaya çıkmıştır.
“Kirli Hava Kentimizde Belirgin olarak hissedilmektedir”
İnsanoğlunun, toplumsal refah açısından, sağlıklı, huzurlu ve verimli bir yaşam
sürdürebilmesi için temiz ve sağlıklı bir çevrede yaşaması gerekliliği açıktır. Yaşamımızı
Ġstasyon Akdeniz Huzurkent İstiklal Tarsus Taşucu Toroslar Yenişehir
Kirletici
Türü
Ulusal DSÖ Ulusal DSÖ Ulusal DSÖ Ulusal DSÖ Ulusal DSÖ Ulusal DSÖ Ulusal DSÖ
PM10 301 358 180 345 259 361 244 354 48 303 109 347 202 360
PM2.5 – 268 – 350 – 358 – 312 –
3
sürdürdüğümüz çevrenin bozulmasını incelendiğimizde bu olumsuz durumun genellikle
doğrudan veya dolaylı olarak insan kaynaklı olduğu tespit edilmektedir. Söz konusu tahribatın
temelinde yer alan önemli kirlilik sınıflarından biri olan hava kirliliği, kentimizde belirgin
olarak hissedilmekte canlı hayatını etki ettiği görülmektedir.
Hava kalitesi ölçüm istasyonlarından PM2.5, PM10 kirleticisi için elde edilen verilere
göre kentimizde hava kirliliği gün sayılası tespit edilmeye çalışılmıştır. Veriler Ulusal sınır
değerleri ve DSÖ‟nün belirlediği verilere göre yorumlanmıştır.
Mersin‟de, 7 adet ölçüm istasyonu yer almaktadır. Ulusal ve uluslararası sınır
değerleri baz alınarak gerçekleştirilen değerlendirmeye göre elde edilen ölçümler
değerlendirildiğinde istasyonlarda ölçüm yapılan gün sayısı ile orantılı olarak kirli gün sayısı
oranının yüksek olduğu görülmektedir. Hava kirliliği kaynağı bölgelere göre değişiklik
göstermektedir. Nüfus yoğunluğu fazla olan kent merkezlerinde ulaşımdan ve ısınma kaynaklı
hava kirliliği de etkisini olduğu görülmektedir.
Nihayetinde Mersin‟de ve ülkemizin tamamında hava kirliliği sorunu görülmektedir.
Kirletici analizlerinin düzenli yapılması, yıl bazında ölçüm yapılmayan gün sayısının
olmaması ve standart sapma oranlarının en az düzeyde kalması ve aynı zamanda da bu
verilerin sağlıklı bir şekilde kamuoyuna sunulması gerekliliği açıktır.
HAVA KĠRLĠLĠĞĠNĠN AZALTIMI, KONTROLÜ VE ÖLÇÜMLERĠN
GERÇEKLEġTĠRMESĠ ĠÇĠN YAPILMASI GEREKEN ÇALIġMALAR
Hava kirliliğini azaltma ve kontrol yöntemleri olarak “Çevre Yönetimi ve Kentsel
Planlama Yaklaşımları Bağlamında” olmak üzere mesleki olarak talep ve önerilerimiz iki ana
başlık altında sıralanmıştır.
Çevre Yönetimi Bağlamında;
Hava Kirliliği Sorunu ve Çözüme Yönelik Yasal ve Örgütsel Yapılanmalar
oluşturulmalıdır,
Enerji için yemek yapımı, ısınma ve ışıklandırma gibi evlerde kullanılan enerjinin temiz
enerji olmasının desteklenmesi,
Yenilenebilir temiz enerji üretiminin daha da arttırılması ve yeni termik santrallere izin
verilmemesi,
4
Ulaşım için toplu taşımanın kullanımının artırılması, hızlı, konforlu, ucuz ulaşımın
desteklenmesi, kirletici vasfı yüksek yaşlı araçların trafikten çekilmelerinin sağlanması, az
salım yapan araçların kullanımının desteklenmesi, benzindeki sülfür içeriğinin
azaltılmasının sağlanması,
Atık yönetimi için atıkların azaltılmasının desteklenmesi, kaynağında atık ayrıştırma, geri
dönüşüm ve geri kazanımın yapılmasının sağlanması, atıklardan enerji üretiminin
yapılması veya enerji üretilemeyen zamanlarda salınımların kontrolünün sağlanması,
Evlerde ısınma amaçlı ve sanayi amaçlı kullanılan kömürlerin Çevre, Şehircilik ve İklim
Değişikliği İl Müdürlüğü‟nce kontrol edilmesi, kalitesiz kömür kullanımına kesinlikle izin
verilmemelidir.
Katı yakıt olarak kömür tercih edilmesi durumunda Isıl değeri yüksek, kükürt içeriği ve
nemi düşük, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü‟nce katı yakıt satıcısı
kayıt belgesi düzenlenmiş satış yerlerinden satış izin belgesi düzenlenmiş katı yakıtlar satın
alınmalıdır.
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait tüm vasıtalar dahil, trafikte kullanılan bütün motorlu kara
taşıtlarının motor ve egzoz sistemlerinin bakımları yapılmalı, egzoz gazı emisyon
ölçümlerinin zamanında yaptırılmasına dikkat edilmelidir.
Hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde kömür kullanımını azaltılması için evlere kömür
yardımı yerine doğalgaz altyapı ya da kaynak yardımı yapılması, ısınmada verimlilik
sağlanması için binaların yalıtımlarının kontrol edilmesi, bina yalıtımının sağlanması için
teşvik sistemleri oluşturulması ve merkezi ısıtma sistemlerine geçilmelidir.
Kentsel Planlama YaklaĢımları Bağlamında;
Kent planlaması için binalarda enerji verimliliğinin sağlanması, yeşil alanların
oluşturulması, düşük emisyon bölgelerinin belirlenmelidir.
Kentsel hava kirliliği haritaları ve kent iklim öğeleri modelleme ve simülasyon haritaları
oluşturularak hava kirliliği kaynaklı oluşabilecek problemleri için somut çözüm yollarını
uygulanmalıdır.
İklimsel veriler, Hava kalitesi verileri ile kent planlama pratiğini birleştiren ve bunun
uygulanmasını sağlayan yerel politikalar ve yönetimler oluşturulmalıdır.
Hava kirliliği ölçüm istasyonlarının sayıları artırılarak kentin hava kirliliği haritası
oluşturulmalı ve yeni imar planlamalarının bu hava kirliliği haritası ile uyum içerisinde
olması sağlanmalıdır.
5
Kentle ilgili tüm verilerin yer aldığı Coğrafi Bilgi Sisteminin (CBS) oluşturulması son
derece ihtiyaç olup bu CBS sisteminin Hava Kirliliği verileri kullanılarak modellenmesi
sağlanmalıdır.
Yeni gelişme alanlarının kirlilikten korunmasını sağlamak ve var olan yerleşim alanlarında
kirliliklerinin ortadan kaldırılması için yüksek düzeyde kirlilik oluşturan arazi
kullanımlarının gözden geçirilmesi gereklidir.
Kentin çevresine yapılacak yapıların, hava devinimi koridoru oluşturacak şekilde ve
kirleticileri kentten uzaklaştıracak şekilde kurulmasına ayrıca özen gösterilmesi
gerekmektedir.
Hava kalitesi ile ilgili kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi için; özellikle yeni yerleşim
bölgelerinde baskın hava devinimi yönü düşünülerek konutlaşmaya gidilmelidir. Taşıt ve
ısınma nedeniyle oluşan kirlenmenin atmosferde dağılımı için yapılar arasında hava
dolaşımı sağlayıcı bir yapılaşmaya dikkat edilmeli ve yeni yerleşim merkezlerinde merkezi
ısıtmayı yönlendirici ve zorunlu kılıcı tedbirler alınmalıdır.
Endüstri alanlarını yerleşim bölgelerinden yeşil alanlar ile ayırmak için, toz süzülmesi
amacı ile ağaçlık alanlar olanaklı olduğu ölçüde konutlara yakın bir konumda
düşünülmelidir (bu uzaklık en fazla ağaç boylarının 25 -30 katı kadar olmalıdır) , böylece
konutlar hava devinimi kalkanındaki koruma etkisinden yararlanabilecektir.
Kaynakça:
1. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (https://www.havaizleme.gov.tr/)
2. Mersin İli Temiz Hava Eylem Plan
Tisan Yarım Adası ve Çevresel Durumu
1- Yapı ruhsatı alındı mı ?
2- Yürütülen inşaat faaliyetleri sırasında yapılan kazıdan çıkan malzemelerin nereye nasıl hangi yöntemlerle dökülmekte ve depolanmaktadır ?
3- Dere yataklarına döküldüğü doğru mudur?
4- Deniz kenarında kıyıya dolgu yapılmış mıdır ? dolgu üzerinde herhangi bir işlem gerçekleştirilmiş midir ?
5- Hafriyat atıklarını taşıyan kamyonların kaç tanesi lisanslı ve gerekli izinleri almış araçlardır?
6- Şantiye alanına konkasör makinesi kurulmuş mudur? * neden kurulma ihtiyacı duyulmuştur?
7- Çimento tesisi kurulmuş mudur ?
8- Tüm bu işlemler ilgili bakanlığın hangi süreci ile işletilmektedir ? imisyon ile ilgili herhangi bir işem, izin ve lisansları mevcut mudur ?
Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şubesi
